Nieuws

Buien met zware windstoten

Afgelopen woensdag 1 februari trokken er aan het begin van de middag enkele stevige (onweers)buien over het noordoosten van het land, met daarbij heel plaatselijk (zeer) zware windstoten. Dankzij de grotere dichtheid van het WOW-netwerk zijn deze goed terug te vinden in de waarnemingen.

Windstoten bij buien

In het zomerhalfjaar worden windstoten bij buien vooral veroorzaakt doordat er met de neerslag koude lucht naar beneden valt (en deels verdampt) en vervolgens over het aardoppervlak uitstroomt. Dit zijn bijvoorbeeld de herkenbare windvlagen voorafgaand aan onweersbuien. Soms gebeurt dit met zoveel kracht dat er sprake is van een ‘downburst’ en kunnen er windstoten optreden van meer dan 100 km/uur.

Figuur 1: WOW-windmetingen plus radarbeelden even na 12 uur lokale tijd, met daarin aangegeven de nader bekeken stations.

In de herfst en winter zijn windvlagen bij buien ook vaak het gevolg van iets dat we ‘uitwisseling’ noemen; het overbrengen van hoge windsnelheden op enige hoogte in de atmosfeer naar het aardoppervlak. Een proces dat vooral optreed bij buien, omdat de lucht in een bui zowel flink stijgt als daalt en dus kan zorgen voor uitwisseling tussen verschillende luchtlagen. Dat was ook het geval afgelopen woensdagmiddag. Doordat er op enige hoogte in de atmosfeer veel meer wind stond dan aan de grond en er enkele stevige (onweers)buien passeerden, kwam het heel plaatselijk tot (zeer) zware windstoten. Doordat de buien hagel met zich meebrachten, speelde ook de uitstroom van koude lucht een rol.

Figuur 2: windsnelheden (m/s) voor drie WOW-stations, van 06:00 tot 18:00 op 1 februari

Waarnemingen in WOW

Voor dit bericht heb ik gekeken naar de buienlijn die woensdag aan het begin van de middag over het uiterste noordoosten van het land trok en op het KNMI-station Nieuw Beerta een windstoot van ruim 100 km/uur veroorzaakte. Deze bui is te zien in figuur 1 en in de grafiek in figuur 2 heb ik de windmetingen van WOW-station Meteoroodeschool, KNMI-station Nieuw Beerta en WOW-station De Wilgen uitgezet. Te zien is dat Meteoroodeschool als eerste een uitschieter in de wind registreerde, 10-20 minuten later gevolgd door De Wilgen en dat Nieuw Beerta als laatste aan de beurt was, opnieuw 10-20 minuten later. Deze volgorde in windpieken komt precies overeen met de buienlijn die snel zuidoostwaarts trok over het noordoosten van Groningen.

 

Figuur 3: verloop windsnelheid (blauw), windrichting (cyaan) en luchtdruk (groen) voor WOW-stations Meteoroodeschool (links) en Meteo Delfzijl (rechts), van 06:00 tot 18:00 op 1 februari

Luchtdruk, windrichting & temperatuur

Doordat er bij zo’n bui ineens zoveel wind komt te staan, wordt er een enorme hoeveelheid lucht in beweging gebracht. Hierdoor wordt ook de luchtdruk beïnvloed, vaak in de vorm van een kortdurende piek (ook wel ‘onweersneus’ genoemd) omhoog. Meestal gaat het om slechts 1 a 2 hPa (op een gemiddelde luchtdruk van ca. 1015 hPa) maar soms kan zo’n plotselinge stijging oplopen tot meer dan 5 hPa. Nadat de golf van lucht is gepasseerd, zakt de luchtdruk weer naar de waarde van voor de bui en neemt ook de wind sterk af. Soms valt de wind zelfs even helemaal weg. Vaak veranderd ook de windrichting in zo’n geval, omdat de lucht meestal niet precies in de richting van de overheersende wind wordt geduwd.

In figuur 3 zien we het verloop van de windsnelheid, windrichting en luchtdruk voor WOW-stations Meteoroodeschool en Meteo Delfzijl, waarin de hierboven beschreven fenomenen duidelijk zichtbaar zijn. Doordat er ook koude lucht en hagel naar beneden kwamen in de buien, was er ook een markante val zichtbaar in het temperatuurverloop, zoals te zien is in de metingen van Nieuw Beerta in figuur 4. In slechts 20 minuten tijd zakte de temperatuur daar van 7°C naar 2°C.
 

Figuur 4: verloop windsnelheid (blauw) & temperatuur (rood) voor KNMI-station Nieuw Beerta, van 06:00 tot 18:00 op 1 februari