Nieuws
Wat 40° mogelijk maakt
1 augustus 2019 - Het duurde 75 jaar, maar het nieuwe hitterecord staat nu op naam van Gilze-Rijen met een temperatuur van 40,7°C op 25 juli 2019. Sinds het begin van de metingen door KNMI is de 40 graden grens nog nooit gepasseerd in Nederland. Waarom nu dan wel?
De temperatuurkaart van WOW-NL kleurt op 25 juli om vijf uur ’s middags paars.
Samenloop van omstandigheden
In de week van 25 juli werd het oude record van 38,6°C gemeten in Warnsveld op 23 augustus in 1944 verbroken. De temperatuur in Gilze Rijen: 40,7°C .Voor zo’n temperatuurrecord moet alles precies samenkomen, zodat de weersfenomenen elkaar versterken.
Luchtdrukpatroon
De luchtdrukverdeling is wellicht een van de meest bepalende factoren voor extreme hitte. Deze hitte moet ergens vandaan komen. Op de weerkaart van donderdag 25 juli zijn het lagedrukgebied ten westen van Ierland en het hogedrukgebied boven het zuiden van Scandinavië de bepalende factoren voor de luchtdrukstromen. Warme lucht wordt aangevoerd vanaf Noord-Afrika en komt via Spanje, Frankrijk en België naar Nederland toe.
Analyse 25 juli 2019, 14 uur
Saharastof
Een van de factoren die roet in het eten zou kunnen gooien, maar dit niet deed, is Saharastof. Omdat de lucht helemaal vanaf Afrika komt kan er in de hogere luchtlagen van de atmosfeer gemakkelijk woestijnzand en stof meegevoerd worden. Stof en zand in de lucht zorgen ervoor dat er minder zonnestraling naar het aardoppervlak kan komen. Het weerkaatst de zonnestraling terug de atmosfeer in, waardoor de bodem in Nederland niet optimaal kan profiteren van alle warmte van de zon.
Een voorbeeld van hoe Saharastof langs de noordwestkust van Afrika de zee op geblazen kan worden. Bron: NASA
Wolken
Er zijn allerlei soorten wolken, hoge, middelhoge, verticaal ontwikkelde en lage bewolking. Wolken hebben ongeveer hetzelfde effect op het opwarmen van de bodem als Saharazand. Vaak zijn er in zulke droge periodes geen lage en middelhoge wolken aanwezig. Deze hebben vaak een groot effect op de temperatuur. Echter af en toe komt er wel hoge bewolking voor op dit soort warme en droge dagen. Ook al kan de zon hier vaak doorheen schijnen, een klein beetje demping op de temperatuur kan er zomaar voor zorgen dat het record niet gehaald gaat worden. De afwezigheid van wolken zorgde ervoor dat het record wel werd gehaald.
Wind en zeewind
Wind is ook een bepalende factor voor de temperatuur. Hoe meer wind er staat hoe meer de warme lucht dicht bij het oppervlak gaat mengen met de relatief koelere lucht hoger in de atmosfeer. Doordat warme lucht met minder warme lucht mengt zorgt de wind voor een demping van de temperatuur.
Daarnaast kan er bij zulke grote temperatuurverschillen tussen het land en de zee gemakkelijk een zeewind ontstaan. Omdat de zee veel koeler is dan het opgewarmde land zorgt de wind die vanaf zee komt dan vaak in de kustprovincies voor een koelend effect. Op de temperatuurkaart van 25 juli kun je dit effect goed zien voor de noordelijke provincies Friesland en Groningen en vooral in het Waddengebied.
Bodemvocht
Een andere belangrijke factor is bodemvocht. Vocht in de grond zorgt voor een demping van de temperatuur. Het zonlicht dat op de bodem valt moet namelijk het water in de bodem ook opwarmen. Dit kost een hele hoop energie. Op het moment dat er geen vocht aanwezig is in de bodem kan de volledige warmte van de zon gebruikt worden voor het opwarmen van de bodem, zodat de bodem daarna de warmte weer kan afgeven aan de lucht die langs de temperatuursensor waait.
Klimaatverandering
De laatste belangrijke factor is klimaatverandering. De gemiddelde wereldtemperatuur is in de afgelopen 100 jaar met ongeveer 1 graad gestegen. In Nederland is dit zelfs bijna 2 graden. Dit komt door de hoeveelheid toegenomen broeikasgassen in de atmosfeer zoals CO2 en methaan maar ook waterdamp. Deze gassen werken net zoals een bijvoorbeeld een trui die je aantrekt in de winter. Het zorgt ervoor dat de warmte niet weg kan waardoor je lichaam warm blijft.
Alle deze bovenstaande factoren hebben bijgedragen aan het nieuwe hitterecord op donderdag 25 juli 2019. Omdat onze aardbol steeds verder opwarmt zal dit record ongetwijfeld in de toekomst weer verbroken worden.
Lees ook: Temperatuur door historische grens van 40°C