Nieuws
Konden de schaatsen van zolder?
12 januari 2018 - In het vorige nieuwsitem van 21 december 2017 hebben we kunnen lezen hoe luchtdruk precies werkt. In de winter zorgen lagedrukgebieden meestal voor sneeuw en veel wind. Hogedrukgebieden zorgen vaak voor zon, droog weer en ijs op de sloten en meren. Maar hoe werkt dat nu precies? En, konden afgelopen week de schaatsen al weer onder?
Analyse maandag 8 januari 2018 en vrijdag 12 januari 2018 01:00 uur
In het vorige nieuwsitem: “van lage druk naar hoge druk” heb je kunnen lezen dat we al een aantal situaties hebben gehad met winterweer; sneeuw en hagel. Maar we hebben nog nauwelijks ijs en droog weer gehad deze winter. IJs en droog weer horen bij situaties met een hogedrukgebied en sneeuw en hagel bij situaties waarbij vaak een lagedrukgebied aanwezig is.
Op 8 januari van het nieuwe jaar kregen we eindelijk weer eens te maken met een hogedrukgebied ten noordoosten van Nederland. Als je de analyse van 8 januari vergelijkt met de meetstations van het WOW-NL netwerk dan kun je goed zien dat de stations in Friesland en Groningen de hoogste druk noteren in Nederland, namelijk rond de 1033 hPa. Dit komt goed overeen met het geanalyseerde hogedrukgebied boven Denemarken op de analysekaart van 8 januari.
Figuur 1: Luchtdruk (hPa) van het WOW-NL netwerk maandag 8 januari 2018
Het hogedrukgebied bracht zonnig en droog weer met zich mee. Dat komt, omdat de lucht om het hogedrukgebied met de wijzers van de klok meedraait. Omdat het hogedrukgebied ten noorden van station Briltil in Groningen ligt, zou de wind op dit station dus uit het oosten moet komen. In Figuur 2 kun je duidelijk zien dat het station inderdaad een windrichting van ongeveer 90 graden aangeeft. De wind waait dus van oost naar west.
Figuur 2: Windrichting (°) op station Briltil in Groningen
Een oostelijke stroming zorgt vaak voor droge lucht. Dit komt omdat de lucht vanaf het droge vaste land komt en niet vanaf de vochtige zee. Je kunt dit zien aan de luchtvochtigheid die op de WOW-NL stations wordt gemeten. In figuur 3 en 4 zie je de luchtvochtigheid op dinsdag 9 januari en vrijdag 11 januari. Op dinsdag 9 januari heeft het hogedrukgebied goed werk gedaan en veel droge lucht vanuit het oosten naar Nederland getransporteerd. Op 11 januari werd er geleidelijk weer vochtige lucht aangevoerd vanuit het zuiden.
Figuur 3: luchtvochtigheid (%) op dinsdag 9 januari 2018 van alle WOW-NL stations 
Figuur 4: luchtvochtigheid (%) op vrijdag 12 januari 2018 van alle WOW-NL stations
In de winter zorgt een hogedrukgebied dus voor een koude droge oostelijke wind. Dit betekent dat na een aantal dagen vorst zich ijs begint te vormen op de sloten en meren in Nederland. Op dinsdag 9 januari waren er alweer een aantal fanatieke schaatsers, hoewel het ijs nog maar 3 cm dik was.
Maar het weer in Nederland sloeg snel om en helaas was het hogedrukgebied van korte duur. Het verplaatste richting Polen en Rusland. Omdat er nog geen nieuw lagedrukgebied in het verschiet lag voor Nederland, kwamen wij tijdelijk in een gebied terecht waar relatief gezien geen hoge of lage druk aanwezig is. Natuurlijk is er wel druk aanwezig, maar ten opzichte van een lagedrukgebied is de druk niet laag en ten opzichte van een hogedrukgebied is de druk niet hoog te noemen. Je kunt dit zien op de analyse van vrijdag 12 januari. We noemen dit ook wel een zadelgebied, je zou ook kunnen zeggen; een soort van niemandsland. De afstand tussen 2 blauwe lijnen op een weerkaart, ook wel isobaren genoemd, zeggen iets over de windsnelheid. Hoe groter de afstand tussen de lijnen hoe lager de windsnelheid. Op de analyse van vrijdag 12 januari zie je dat er veel afstand zit tussen de isobaren boven Nederland. Dit betekent dus dat er bijna geen wind staat. Omdat er in de dagen na 9 januari langzaam vochtige lucht van het zuiden werd aangevoerd en de wind helemaal is weggevallen krijg je in dit soort situaties vaak te maken met mist en laaghangende bewolking. En, helaas voor sommigen, kunnen de schaatsen voorlopig weer naar zolder.