Nieuws
Van lage druk naar hoge druk
21 december 2017 - Op het weerbericht komen ze regelmatig langs; lage- en hogedrukgebieden. Zoals de naam al doet vermoeden gaat het om gebieden met hoge en lage luchtdruk. Luchtdruk is in feite niets anders dan de druk die op het aardoppervlak wordt uitgeoefend door het gewicht van de kolom lucht erboven. Hoe meer lucht er aanwezig is in deze kolom hoe hoger de luchtdruk is die wordt gemeten aan de grond.
Analyse zondag 10 december 2017 13:00 LT
De luchtdruk wordt door barometers gemeten in hectopascal (of millibar), afgekort tot hPa (of mb). Over de gehele aarde bedraagt de luchtdruk gemiddeld 1013 hPa, in Nederland is dit iets hoger met 1015,5 hPa. Dit gemiddelde varieert enigszins door de seizoenen heen; zo is de gemiddelde luchtdruk in de herfst net wat lager dan in de lente als gevolg van de nabijheid van lagedrukgebieden in onze omgeving. Het verloop van de luchtdruk vertoont echter veel meer variatie op kleinere tijdschalen; van dag tot dag en soms zelfs van uur tot uur. Deze variatie is het grootst in de winter waarin de luchtdruk in Nederland kan variëren van 980 hPa tot 1040 hPa. In de zomer ligt de luchtdruk over het algemeen meer tussen de 1000 hPa en de 1025 hPa. In extreme gevallen kunnen de verschillen zelfs nog groter zijn; zo bedraagt de hoogste luchtdruk ooit gemeten in De Bilt maar liefst 1050,0 hPa, gemeten op 26 januari 1932. De laagst gemeten luchtdruk ooit in De Bilt is 956,4 hPa, gemeten op 26 februari 1989.
Van laag naar hoog
De afgelopen 10 dagen vond er ook een grote verandering plaats in de luchtdruk boven Nederland, die we mede dankzij het WOW-NL netwerk goed hebben kunnen meten. Op zondag 10 december en maandag 11 december trokken er namelijk twee actieve lagedrukgebieden (door meteorologen ook wel depressies genoemd) van zuidwest naar noordoost recht over ons land, iets dat maar heel zelden gebeurt. Deze twee dagen staan waarschijnlijk in ieder geval nog wel in de herinnering als de dagen met codes oranje en rood voor langdurige sneeuwval in een groot deel van het land.
Echter de passage van twee vrij diepe depressies, met een kerndruk van ongeveer 967 hPa en 975 hPa respectievelijk, was eigenlijk ook best wel bijzonder. In figuur 1 (16:30 LT op 10 december) en figuur 2 (15:50 LT op 11 december) hieronder is te zien hoe de verdeling van de luchtdruk er op dat moment uit zag in de metingen van het WOW-NL netwerk.
Figuur 1: WOW-NL observaties 16:30 LT op 10 december 2017.
De laagste barometerstanden werden bereikt gedurende de passage van de sneeuwdepressie op 10 december, met bijvoorbeeld een minimale waarde van 968 hPa op het weerstation Meteo Hoek van Holland. Ook elders was de luchtdruk met waarden tussen de 967 hPa en 980 hPa opvallend laag. De kern van het lagedrukgebied ligt in figuur 1 ongeveer bij Hoek van Holland waar op dat moment dan ook de laagste luchtdrukwaarden werden gemeten. Terwijl het lagedrukgebied op de 10e een koers over het midden van het land volgde, trok de volgende sneeuwdepressie op 11 december juist meer over het zuidoosten van het land, zoals te zien is in figuur 2. Hier werden dan ook de laagste waarden gemeten op deze dag; zo daalde de luchtdruk op het weerstation Weerdemortel tot 975 hPa terwijl de luchtdruk elders in het land tussen de 976 hPa en 983 hPa lag. Deze verschillen zijn ook mooi te zien wanneer we de grafieken van het luchtdrukverloop voor beide weerstations naast elkaar leggen. In (het uitvergrote deel van) figuur 3 is te zien dat op 10 december Meteo Hoek van Holland de laagste waarde aangeeft, terwijl de volgende dag deze eer juist ten delen viel aan Weerdemortel.
Ook de dagen die volgden hadden we in Nederland nog te maken met lagedrukgebieden in onze omgeving en het daarbij behorende wisselvallige weertype. Echter vanaf het begin van deze week zijn we geleidelijk steeds meer onder invloed van een krachtig en omvangrijk hogedrukgebied komen te liggen en is de luchtdruk enorm gestegen, zoals ook te zien is in het verdere verloop van de grafiek. Op de avond van 20 december ligt de luchtdruk overal in Nederland tussen de 1032 hPa en de 1036 hPa en bevinden de WOW-NL observaties in het kaartje zich opeens aan het andere uiteinde van de kleurschaal (donkerrode kleuren). Zo is te zien in figuur 4 dat het weerstation van weerstationlisse zelfs al een waarde van 1036 hPa heeft bereikt en dat de barometer van Meteo Hoek van Holland net de 1034 hPa aantikt, een stijging van maar liefst 66 hPa in grofweg 10 dagen tijd! Helemaal ongezien is dat niet, maar bijzonder is het zeker wel.