Nieuws

Golvend koufront met duidelijke windsprong

Golvend koufront

Het eerste weekend van oktober verliep in een groot deel van het land uitermate regenachtig, met in de kustgebieden ook veel wind. De boosdoener was een golvend koufront; een koufront dat niet vloeiend van west naar oost over het land trekt maar golven vertoond die de passage tijdelijk kunnen vertragen. Vaak ontstaat er bij zo’n golf in het front een verdikking in het bijbehorende neerslaggebied, waardoor het niet alleen langer blijft regenen maar vaak ook intensiever.

Figuur 1; weerkaart met de analyse van zondag 3 oktober om 12 UTC

Op de weerkaart van 12 UTC op 3 oktober is het koufront (getekend als een blauwe lijn) duidelijk terug te vinden, waarbij een klein stuk als warmtefront (rode lijn) is getekend, waarmee duidelijk wordt dat zich daar een golf in het front bevindt. Hoewel het front aan de grond (met de windsprong) op dit moment al boven het uiterste (zuid)oosten van ons land is ingetekend, bevond het bijbehorende neerslaggebied zich op dat moment nog boven een groot deel van het land.

Grote verschillen
Doordat de golf in het koufront boven het oosten van het land passeerde en de meeste neerslag zich aan de westkant bevond, regende het vooral in een zone boven het westen en midden van het land langdurig en hard. Op de radarbeelden van 05:40 op 3 oktober in figuur 2 (links) is dit goed te zien. In het oosten en zuidoosten bleef het nog lange tijd droog en viel uiteindelijk ook beduidend minder neerslag, zoals te zien is op het neerslagkaartje in figuur 2 (rechts).


Figuur 2; radarbeelden van 05:40 (links) en neerslagkaart van 2 – 3 oktober van 08 tot 08 uur (rechts)

Op veel plaatsen viel er uiteindelijk zo’n 20-30 mm, in het zuidwesten en midden lokaal 30-40 mm en in het zuidoosten slechts 10 mm.  
Wanneer we de waarnemingen van drie WOW-stations erbij pakken kunnen we deze verschillen ook duidelijk terugvinden. Ik heb drie stations gekozen op een denkbeeldige lijn van Geldermalsen in de Betuwe, via Huissen bij Arnhem naar Lintelo in het oosten van Gelderland. In figuur 3 hieronder is te zien dat er in Geldermalsen (in het midden van het land) beduidend meer neerslag is gevallen dan in Huissen en dat in Lintelo (in het oosten van het land) de minste neerslag is gevallen. Alle drie de stations registreerden langdurige regenval, van ca. 03:00 tot 16:00, in Lintelo hield de weliswaar meest lichte regen zelfs aan tot 18:00.


Figuur 3; verloop temperatuur in Geldermalsen, Lintelo & Huissen, op 3 oktober
 
Grond(kou)front
Op de radarbeelden in figuur 2 (links) valt wellicht nog iets op; een smalle lijn met wat zwaardere neerslag boven het oosten van het land. Deze lijn verraad de positie van het koufront aan de grond, ook wel het grond(kou)front genoemd. Hoger in de atmosfeer stroomt de koudere lucht meestal later binnen, waardoor ook een (groot) deel van de regen zich vaak nog achter (in dit geval ten westen van) het grondfront bevindt.
 
Bij het grondfront kan het dus kortdurend wat harder regenen, maar dat is het niet het enige. Wanneer er bij een koufront een dergelijke scherpe lijn ontstaat dan gaat dit ook vaak gepaard met abrupte veranderingen in de wind en temperatuur, zoals te zien is in figuur 4 hieronder.


Figuur 4; waarnemingen van de temperatuur (links) en windrichting (rechts) rond 05:00

Wind- en temperatuursprong
Op het kaartje met de temperatuurwaarnemingen van het WOW-netwerk rond 05:00 in figuur 4 (links), zien we ten westen van de positie van het lijntje groene vlakjes met een temperatuur van ca. 13°C. Oost van de lijn is de koude lucht achter het koufront nog niet binnengestroomd en geven de oranje kleuren een temperatuur van 18 à 19 graden aan, een verschil (daling) van 5 tot 6 graden. Met het binnenstromen van de koude lucht gaat ook de wind om, die ruimt namelijk van zuid naar zuidwest, zoals te zien is op het rechter kaartje in figuur 4. De wind nam daarbij tevens af van 4-5 Bft. naar 2-3 Bft.
 
Het omgaan van de wind en het abrupt dalen van de temperatuur zien we ook terug in de metingen van de drie gekozen WOW-stations. In figuur 5 zien we in het rood de temperatuur en in het blauw opnieuw de neerslagintensiteit. Het golvende koufront trok van west naar oost en passeerde dus als eerste de waarnemer in Geldermalsen. Duidelijk zichtbaar is de piek in de neerslagintensiteit en de afname van de temperatuur rond 04:00. Twee uur later zien we hetzelfde gebeuren in Huissen, waarna het opeens veel langer duurde voordat het front ook Lintelo bereikte, om ca. 16:00. Dit is het bewijs dat er in de tussentijd inderdaad een golf in het front passeerde die de passage van het koufront enige tijd vertraagde.

Figuur 5; verloop temperatuur en neerslagintensiteit in Geldermalsen, Lintelo & Huissen, op 3 oktober